1

Nūx ĕgŏ iūnctă vĭaē cūm sīm sĭnĕ crīmĭnĕ vītaē,

ā pŏpŭlō sāxīs ‖ praētĕrĕūntĕ pĕtōr.

ōbrŭĕre īstă sŏlēt mănĭfēstōs poēnă nŏcēntēs,

pūblĭcă cūm lēntām ‖ nōn căpĭt īră mŏrām.

nīl ĕgŏ pēccāvī nĭsĭ sī pēccārĕ dŏcētūr5

ānnŭă cūltōrī ‖ pōmă rĕfērrĕ sŭō.

āt prĭŭs ārbŏrĭbūs tūm, cūm mĕlĭōră fŭērūnt

tēmpŏră, cērtāmēn ‖ fērtĭlĭtātĭs ĕrāt.

tūm dŏmĭnī mĕmŏrēs sērtīs ōrnārĕ sŏlēbānt

āgrĭcŏlās frūctū ‖ prōvĕnĭēntĕ dĕōs.10

saēpĕ tŭās ĭgĭtūr, Lībēr, mīrātŭs ĕs ūvās,

mīrāta ēst ŏlĕās ‖ saēpĕ Mĭnērvă sŭās,

pōmăquĕ laēsīssēnt mātrēm, nĭsĭ sūbdĭtă rāmō

lōngă lăbōrāntī ‖ fūrcă tŭlīssĕt ŏpēm.

quīn ĕtĭam ēxēmplō părĭēbāt fēmĭnă nōstrō,15

nūllăquĕ nōn īllō ‖ tēmpŏrĕ mātĕr ĕrāt.

āt pōstquām plătănīs stĕrĭlēm praēbēntĭbŭs ūmbrām

ūbĕrĭōr quāvīs ‖ ārbŏrĕ vēnĭt hŏnōr,

nōs quŏquĕ frūgĭfĕraē, sī nūx mŏdŏ pōnŏr ĭn īllīs,

coēpĭmŭs īn pătŭlās ‖ lūxŭrĭārĕ cŏmās.20

nūnc nĕquĕ cōntĭnŭōs nāscūntūr pōmă pĕr ānnōs,

ūvăquĕ laēsă dŏmūm ‖ laēsăquĕ bācă vĕnīt;

nūnc ŭtĕrūm vĭtĭāt quaē vōlt fōrmō[n]să vĭdērī,

rārăque ĭn hōc aēvo ēst ‖ quaē vĕlĭt ēssĕ părēns.

cērte ĕgŏ, sī nūmquām pĕpĕrīssēm, tūtĭŏr ēssēm:25

īstă Clўtaēmēstrā ‖ dīgnă quĕrēlă fŭīt.

sī scĭăt hōc vītīs, nāscēntēs sūpprĭmĕt ūvās,

ōrbăquĕ, sī scĭăt hōc, ‖ Pāllădĭs ārbŏr ĕrīt.

hōc īn nōtĭtĭām vĕnĭāt mālōquĕ pĭrōquĕ,

dēstĭtŭēnt sīlvās ‖ ūtrăquĕ pōmă sŭās.30

aūdĭăt hōc cĕrăsūs, bācās ēxīrĕ vĕtābīt:

aūdĭăt hōc fīcūs, ‖ stīpĕs ĭnānĭs ĕrīt.

nōn ĕquĭdem īnvĭdĕō, nūmquām tămĕn ūllă fĕrītūr,

quae sterilis sola est conspicienda coma.

cērnĭtĕ sīncērōs ōmnēs ēx ōrdĭnĕ trūncōs,35

quī mŏdŏ nīl quārē ‖ pērcŭtĭāntŭr hăbēnt.

āt mĭhĭ saēvă nŏcēnt mŭtĭlātīs vūlnĕră rāmīs,

nūdăquĕ dēiēctō ‖ cōrtĭcĕ līgnă pătēnt.

nōn ŏdĭūm făcĭt hōc, sēd spēs īllūstră răpīnaē:

sūstĭnĕānt ălĭaē ‖ pōmă, quĕrēntŭr ĭdēm.40

sīc rĕŭs īllĕ fĕre ēst, dē quō vīctōrĭă lūcrō

ēssĕ pŏtēst; ĭnŏpīs ‖ vīndĭcĕ fāctă cărēnt.

sīc tĭmĕt īnsĭdĭās quī sē scīt fērrĕ vĭātōr

cūr tĭmĕāt: tūtūm ‖ cārpĭt ĭnānĭs ĭtēr.

sīc ĕgŏ sōlă pĕtōr, sōlām quĭă caūsă pĕtēndi ēst;45

frōndĭbŭs īntāctīs ‖ cētĕră tūrbă vĭrēt.

nām quŏd hăbēnt frŭtĭcēs ălĭquāndō prōxĭmă nōstrī

frāgmĭnă, quōd laēsō ‖ vīmĭnĕ mūltă iăcēnt,

nōn īstīs sŭă fāctă nŏcēnt, vīcīnĭă dāmnōst:

ēxcĭpĭūnt īctū ‖ sāxă rĕpūlsă mĕō;50

īdquĕ fĭdē cărĕāt, sī nōn, quaē lōngĭŭs ābsūnt,

nātīvōm rĕtĭnēnt ‖ īnvĭŏlātă dĕcūs.

ērgō sī săpĭānt ēt mēntēm vērbă sĕquāntūr,

dēvŏvĕānt ūmbrās ‖ prōxĭmă quaēquĕ mĕās.

quām mĭsĕrum ēst ŏdĭūm dāmnīs āccēdĕrĕ nōstrīs55

mēquĕ rĕām nĭmĭaē ‖ prōxĭmĭtātĭs ăgī.

sēd, pŭtŏ, māgnă mĕa ēst ŏpĕrōsō cūră cŏlōnō:

īnvĕnĭāt, dĕdĕrīt ‖ quīd mĭhĭ praētĕr hŭmūm.

spōntĕ mĕā făcĭlīs cōntēmptō nāscŏr ĭn āgrō,

pārsquĕ lŏcī, quā stō, ‖ pūblĭcă paēnĕ vĭa ēst.60

mē sătă nē laēdām, quŏnĭam ēt sătă laēdĕrĕ dīcōr,

īmŭs ĭn ēxtrēmō ‖ mārgĭnĕ fūndŭs hăbēt.

nōn mĭhĭ fālx nĭmĭās Sātūrnĭă dēpŭtăt ūmbrās,

dūrātām rĕnŏvāt ‖ nōn mĭhĭ fōssŏr hŭmūm.

sōlĕ lĭcēt sīccāquĕ sĭtī pĕrĭtūră lăbōrēm,65

īrrĭgŭaē dăbĭtūr ‖ nōn mĭhĭ sūlcŭs ăquaē.

āt cūm mātūrās fīssō nŏvă cōrtĭcĕ rīmās

nūx ăgĭt, ād pārtēs ‖ pērtĭcă saēvă vĕnīt.

pērtĭcă dāt plēnīs īmmītĭă vūlnĕră rāmīs,

nē pōssīm lăpĭdūm ‖ vērbĕră sōlă quĕrī.70

pōmă cădūnt mēnsīs nōn īntērdīctă sĕcūndīs,

ēt cōndīt lēctās ‖ pārcă cŏlōnă nŭcēs.

hās pŭĕr aūt cērtō rēctās dīlāmĭnăt īctū

aūt prōnās dĭgĭtō ‖ bīsvĕ sĕmēlvĕ pĕtīt.

quāttŭŏr īn nŭcĭbūs, nōn āmplĭŭs, ālĕă tōtāst,75

cūm sĭbĭ sūppŏsĭtīs ‖ āddĭtŭr ūnă trĭbūs.

pēr tăbŭlaē clīvōm lābī iŭbĕt āltĕr ĕt ōptāt,

tāngăt ŭt ē mūltīs ‖ quaēlĭbĕt ūnă sŭām.

ēst ĕtĭām pār sīt nŭmĕrūs quī dīcăt ăn īmpār,

ūt dīvīnātās ‖ aūfĕrăt aūgŭr ŏpēs.80

fīt quŏquĕ dē crētā, quālēm caēlēstĕ fĭgūrām

sīdŭs ĕt īn Graēcīs ‖ līttĕră quārtă gĕrīt.

haēc ŭbĭ dīstīncta ēst grădĭbūs, quaē cōnstĭtĭt īntūs

quōt tĕtĭgīt vīrgās, ‖ tōt căpĭt īpsă nŭcēs.

vās quŏquĕ saēpĕ căvōm spătĭō dīstāntĕ lŏcātūr,85

īn quōd mīssă lĕvī ‖ nūx cădăt ūnă mănū.

fēlīx sēcrētō quaē nāta ēst ārbŏr ĭn ārvō

ēt sōlī dŏmĭnō ‖ fērrĕ trĭbūtă pŏtēst.

nōn hŏmĭnūm strĕpĭtūs aūdīt, nōn īllă rŏtārūm,

nōn ā vīcīnā ‖ pūlvĕrŭlēntă vĭa ēst.90

īllă sŭō, quaēcūnquĕ tŭlīt, dărĕ dōnă cŏlōnō

ēt plēnōs frūctūs ‖ ādnŭmĕrārĕ pŏtēst.

āt mĭhĭ mātūrōs nūmquām lĭcĕt ēdĕrĕ fētūs,

āntĕ dĭēmquĕ mĕaē ‖ dēcŭtĭūntŭr ŏpēs.

lāmĭnă mōllĭs ădhūc, tĕnĕro ēst īn lāctĕ, quŏd īntrāst,95

nēc mălă sūnt ūllī ‖ nōstră fŭtūră bŏnō:

iām tămĕn īnvĕnĭō quī mē iăcŭlēntŭr ĕt īctū

praēfēstīnātō ‖ mūnŭs ĭnānĕ pĕtānt.

sī fīāt rāptī, fīāt mēnsūră rĕlīctī:

māiōrēm dŏmĭnī ‖ pārtĕ, vĭātŏr, hăbēs.100

saēpe ălĭquīs, fŏlĭīs ŭbĭ nūdă căcūmĭnă vīdīt,

ēssĕ pŭtāt bŏrĕaē ‖ trīstĕ fŭrēntĭs ŏpūs;

aēstĭbŭs hīc, hīc mē spŏlĭātām frīgŏrĕ crēdīt,

ēst quŏquĕ quī crīmēn ‖ grāndĭnĭs ēssĕ pŭtēt.

āt mĭhĭ nēc grāndō, dūrīs īnvīsă cŏlōnīs,105

nēc vēntūs fraūdī ‖ sōlvĕ gĕlūvĕ fŭīt:

frūctŭs ŏbēst, pĕpĕrīssĕ nŏcēt, nŏcĕt ēssĕ fĕrācēm,

quaēquĕ fŭīt mūltīs, ‖ eī mĭhĭ, praēdă mălōst.

praēdă mălō, Pŏlўdōrĕ, fŭīt tĭbĭ, praēdă nĕfāndaē

cōniŭgĭs Āŏnĭūm ‖ mīsĭt ĭn ārmă vĭrūm.110

Hēspĕrĭī rēgīs pōmārĭă tūtă fŭīssēnt,

ūnă sĕd īmmēnsās ‖ ārbŏr hăbēbăt ŏpēs.

āt rŭbŭs ēt sēntēs tāntūmmŏdŏ laēdĕrĕ nātaē

spīnăquĕ vīndīctā ‖ cētĕră tūtă sŭa ēst.

mē, quĭă nēc nŏcĕō nĕc ŏbūncīs vīndĭcŏr hāmīs,115

mīssă pĕtūnt ăvĭdā ‖ sāxă prŏtērvă mănū.

quīd sī nōn āptās sōlēm mūtāntĭbŭs ūmbrās,

fīndĭtŭr Īcărĭō ‖ cūm cănĕ tērră, dărēm?

quīd nĭsĭ sūffŭgĭūm nīmbōs vītāntĭbŭs ēssēm,

nōn ēxpēctātā ‖ cūm vĕnĭt īmbĕr ăquā?120

ōmnĭă cūm făcĭām, cūm praēstēm sēdŭlă cūnctīs

ōffĭcĭūm, sāxīs ‖ ōffĭcĭōsă pĕtōr.

haēc mĭhĭ pērpēssaē dŏmĭnī pătĭēndă quĕrēlāst:

caūsa hăbĕōr, quārē ‖ sīt lăpĭdōsŭs ăgēr.

dūmquĕ rĕpūrgăt hŭmūm cōllēctăquĕ sāxă rĕmīttīt,125

sēmpĕr hăbēnt īn mē ‖ tēlă părātă vĭaē.

ērgo īnvīsa ălĭīs ūnī mĭhĭ frīgŏră prōsūnt:

īllō mē tūtām ‖ tēmpŏrĕ praēstăt hĭēmps.

nūdă quĭdēm tūnc sūm, nūdām tămĕn ēxpĕdĭt ēssĕ,

nōn spŏlĭūm dē mē ‖ quōd pĕtăt hōstĭs hăbēt.130

āt sĭmŭl īnvĭdĭmūs nōstrīs sŭă mūnĕră rāmīs,

sāxă nŏvōs frūctūs ‖ grāndĭnĕ plūră pĕtūnt.

fōrsĭtăn hōc ălĭquīs dīcāt 'quaē pūblĭcă tāngūnt,

cārpĕrĕ cōncēssum ēst: ‖ hōc vĭă iūrĭs hăbēt'.

sī lĭcĕt hōc, ŏlĕās dēstrīngĭtĕ, caēdĭtĕ mēssēs,135

īnprŏbĕ, vīcīnūm ‖ cārpĕ, vĭātŏr, hŏlūs.

īntrĕt ĕt Ūrbānās ĕădēm pĕtŭlāntĭă pōrtās,

sītquĕ tŭīs mūrīs, ‖ Rōmŭlĕ, iūrĭs ĭdēm:

quīlĭbĕt ārgēntūm prīmā dē frōntĕ tăbērnaē

tōllăt ĕt ād gēmmās ‖ quīlĭbĕt āltĕr ĕāt.140

aūfĕrăt hīc aūrūm, pĕrĕgrīnōs īllĕ lăpīllōs

ēt, quāscūnquĕ pŏtēst ‖ tāngĕrĕ, tōllăt ŏpēs.

sēd nĕquĕ tōllūntūr nēc, dūm rĕgĭt ōmnĭă Caēsār,

īncŏlŭmīs tāntō ‖ praēsĭdĕ rāptŏr ĕrīt.

āt nōn īllĕ dĕūs pācem īntrā moēnĭă fīnīt:145

aūxĭlĭūm tōtō ‖ spārgĭt ĭn ōrbĕ sŭōm.

quīd tămĕn hōc prōdēst, mĕdĭā sī lūcĕ pălāmquĕ

vērbĕrŏr ēt tūtaē ‖ nōn lĭcĕt ēssĕ nŭcī?

ērgō nēc nīdōs fŏlĭīs haērērĕ nĕc ūllām

sēdĭbŭs īn nōstrīs ‖ stārĕ vĭdētĭs ăvēm.150

āt lăpĭs īn rāmō sēdīt quīcūnquĕ bĭfūrcō,

haērĕt ŭt ēt cāptā ‖ vīctŏr ĭn ārcĕ sŭā.

cētĕră saēpĕ tămēn pŏtŭēre ādmīssă nĕgārī,

ēt crīmēn nōxa ēst ‖ īnfĭtĭātă sŭōm:

nōstră nŏtāt fūscō dĭgĭtōs īniūrĭă sūcō155

cōrtĭcĕ cōntāctās ‖ īnfĭcĭēntĕ mănūs.

īllĕ crŭōr mĕŭs ēst, īllō măcŭlātă crŭōrĕ

nōn prōfēctūrā ‖ dēxtră lăvātŭr ăquā.

ō, | ĕgŏ, cūm lōngaē vēnērūnt taēdĭă vītaē,

ōptāvī quŏtĭēns ‖ ārĭdă fāctă mŏrī.160

ōptāvī quŏtĭēns aūt caēcō tūrbĭnĕ vērtī

aūt vălĭdō mīssī ‖ fūlmĭnĭs īgnĕ pĕtī.

ātque ŭtĭnām sŭbĭtaē răpĕrēnt mĕă pōmă prŏcēllaē,

vēl pōssēm frūctūs ‖ ēxcŭtĕre īpsă mĕōs.

sīc, ŭbĭ dētrācta ēst ā tē tĭbĭ caūsă pĕrīclī,165

quōd sŭpĕrēst, tūtūm, ‖ Pōntĭcĕ cāstŏr, hăbēs.

quīd mĭhĭ tūnc ănĭmi ēst, ŭbĭ sūmīt tēlă vĭātōr

ātque ŏcŭlīs plāgaē ‖ dēstĭnăt āntĕ lŏcūm?

nēc vītārĕ lĭcēt mōtō fĕră vūlnĕră trūncō,

quēm sŭb hŭmō rādīx ‖ cūrvăquĕ vīnclă tĕnēnt.170

cōrpŏră praēbēmūs plāgīs, ūt saēpĕ săgīttīs,

quēm pŏpŭlūs mănĭcās ‖ dēpŏsŭīssĕ vĕtāt,

ūtquĕ grăvēm cāndēns ŭbĭ tōllī vāccă sĕcūrīm

aūt strīngī cūltrōs ‖ īn sŭă cōllă vĭdēt.

saēpĕ mĕās vēntō frōndēs trĕmŭīssĕ pŭtāstīs,175

sēd mĕtŭs īn nōbīs ‖ caūsă trĕmōrĭs ĕrāt.

sī mĕrŭī vĭdĕōrquĕ nŏcēns, ēxcīdĭtĕ fērrō

nōstrăquĕ fūmōsīs ‖ ūrĭtĕ mēmbră fŏcīs,

[sī mĕrŭī vĭdĕōrquĕ nŏcēns, īmpōnĭtĕ flāmmaē,

ēt lĭcĕāt mĭsĕraē ‖ dēdĕcŭs ēssĕ sĕmēl].180

sī nēc cūr ūrār nēc cūr ēxcīdăr hăbētīs,

pārcĭtĕ: sīc coēptūm ‖ pērfĭcĭātĭs ĭtēr.

Nux ego iuncta viae cum sim sine crimine vitae,

a populo saxis praetereunte petor.

obruere ista solet manifestos poena nocentes,

publica cum lentam non capit ira moram.

5nil ego peccavi nisi si peccare docetur

annua cultori poma referre suo.

at prius arboribus tum, cum meliora fuerunt

tempora, certamen fertilitatis erat.

tum domini memores sertis ornare solebant

10agricolas fructu proveniente deos.

saepe tuas igitur, Liber, miratus es uvas,

mirata est oleas saepe Minerva suas,

pomaque laesissent matrem, nisi subdita ramo

longa laboranti furca tulisset opem.

15quin etiam exemplo pariebat femina nostro,

nullaque non illo tempore mater erat.

at postquam platanis sterilem praebentibus umbram

uberior quavis arbore venit honor,

nos quoque frugiferae, si nux modo ponor in illis,

20coepimus in patulas luxuriare comas.

nunc neque continuos nascuntur poma per annos,

vvaque laesa domum laesaque baca venit;

nunc uterum vitiat quae volt formo[n]sa videri,

raraque in hoc aevo est quae velit esse parens.

25certe ego, si numquam peperissem, tutior essem:

ista Clytaemestra digna querela fuit.

si sciat hoc vitis, nascentes supprimet uvas,

orbaque, si sciat hoc, Palladis arbor erit.

hoc in notitiam veniat maloque piroque,

30destituent silvas utraque poma suas.

audiat hoc cerasus, bacas exire vetabit:

audiat hoc ficus, stipes inanis erit.

non equidem invideo, numquam tamen ulla feritur,

quae sterilis sola est conspicienda coma.

35cernite sinceros omnes ex ordine truncos,

qui modo nil quare percutiantur habent.

at mihi saeva nocent mutilatis vulnera ramis,

nudaque deiecto cortice ligna patent.

non odium facit hoc, sed spes illustra rapinae:

40sustineant aliae poma, querentur idem.

sic reus ille fere est, de quo victoria lucro

esse potest; inopis vindice facta carent.

sic timet insidias qui se scit ferre viator

cur timeat: tutum carpit inanis iter.

45sic ego sola petor, solam quia causa petendi est;

frondibus intactis cetera turba viret.

nam quod habent frutices aliquando proxima nostri

fragmina, quod laeso vimine multa iacent,

non istis sua facta nocent, vicinia damnost:

50excipiunt ictu saxa repulsa meo;

idque fide careat, si non, quae longius absunt,

nativom retinent inviolata decus.

ergo si sapiant et mentem verba sequantur,

devoveant umbras proxima quaeque meas.

55quam miserum est odium damnis accedere nostris

meque ream nimiae proximitatis agi.

sed, puto, magna mea est operoso cura colono:

inveniat, dederit quid mihi praeter humum.

sponte mea facilis contempto nascor in agro,

60parsque loci, qua sto, publica paene via est.

me sata ne laedam, quoniam et sata laedere dicor,

imus in extremo margine fundus habet.

non mihi falx nimias Saturnia deputat umbras,

duratam renovat non mihi fossor humum.

65sole licet siccaque siti peritura laborem,

irriguae dabitur non mihi sulcus aquae.

at cum maturas fisso nova cortice rimas

nux agit, ad partes pertica saeva venit.

pertica dat plenis immitia vulnera ramis,

70ne possim lapidum verbera sola queri.

poma cadunt mensis non interdicta secundis,

et condit lectas parca colona nuces.

has puer aut certo rectas dilaminat ictu

aut pronas digito bisve semelue petit.

75quattuor in nucibus, non amplius, alea totast,

cum sibi suppositis additur una tribus.

per tabulae clivom labi iubet alter et optat,

tangat ut e multis quaelibet una suam.

est etiam par sit numerus qui dicat an impar,

80ut divinatas auferat augur opes.

fit quoque de creta, qualem caeleste figuram

sidus et in Graecis littera quarta gerit.

haec ubi distincta est gradibus, quae constitit intus

quot tetigit virgas, tot capit ipsa nuces.

85vas quoque saepe cavom spatio distante locatur,

in quod missa levi nux cadat una manu.

felix secreto quae nata est arbor in arvo

et soli domino ferre tributa potest.

non hominum strepitus audit, non illa rotarum,

90non a vicina pulverulenta via est.

illa suo, quaecunque tulit, dare dona colono

et plenos fructus adnumerare potest.

at mihi maturos numquam licet edere fetus,

ante diemque meae decutiuntur opes.

95lamina mollis adhuc, tenero est in lacte, quod intrast,

nec mala sunt ulli nostra futura bono:

iam tamen invenio qui me iaculentur et ictu

praefestinato munus inane petant.

si fiat rapti, fiat mensura relicti:

100maiorem domini parte, viator, habes.

saepe aliquis, foliis ubi nuda cacumina vidit,

esse putat boreae triste furentis opus;

aestibus hic, hic me spoliatam frigore credit,

est quoque qui crimen grandinis esse putet.

105at mihi nec grando, duris invisa colonis,

nec ventus fraudi solve gelvve fuit:

fructus obest, peperisse nocet, nocet esse feracem,

quaeque fuit multis, ei mihi, praeda malost.

praeda malo, Polydore, fuit tibi, praeda nefandae

110coniugis Aonium misit in arma virum.

Hesperii regis pomaria tuta fuissent,

una sed immensas arbor habebat opes.

at rubus et sentes tantummodo laedere natae

spinaque vindicta cetera tuta sua est.

115me, quia nec noceo nec obuncis vindicor hamis,

missa petunt avida saxa proterva manu.

quid si non aptas solem mutantibus umbras,

finditur Icario cum cane terra, darem?

quid nisi suffugium nimbos vitantibus essem,

120non expectata cum venit imber aqua?

omnia cum faciam, cum praestem sedula cunctis

officium, saxis officiosa petor.

haec mihi perpessae domini patienda querelast:

causa habeor, quare sit lapidosus ager.

125dumque repurgat humum collectaque saxa remittit,

semper habent in me tela parata viae.

ergo invisa aliis uni mihi frigora prosunt:

illo me tutam tempore praestat hiemps.

nuda quidem tunc sum, nudam tamen expedit esse,

130non spolium de me quod petat hostis habet.

at simul invidimus nostris sua munera ramis,

saxa novos fructus grandine plura petunt.

forsitan hoc aliquis dicat 'quae publica tangunt,

carpere concessum est: hoc via iuris habet'.

135si licet hoc, oleas destringite, caedite messes,

inprobe, vicinum carpe, viator, holus.

intret et Urbanas eadem petulantia portas,

sitque tuis muris, Romule, iuris idem:

quilibet argentum prima de fronte tabernae

140tollat et ad gemmas quilibet alter eat.

auferat hic aurum, peregrinos ille lapillos

et, quascunque potest tangere, tollat opes.

sed neque tolluntur nec, dum regit omnia Caesar,

incolumis tanto praeside raptor erit.

145at non ille deus pacem intra moenia finit:

auxilium toto spargit in orbe suom.

quid tamen hoc prodest, media si luce palamque

verberor et tutae non licet esse nuci?

ergo nec nidos foliis haerere nec ullam

150sedibus in nostris stare videtis avem.

at lapis in ramo sedit quicunque bifurco,

haeret ut et capta victor in arce sua.

cetera saepe tamen potuere admissa negari,

et crimen noxa est infitiata suom:

155nostra notat fusco digitos iniuria suco

cortice contactas inficiente manus.

ille cruor meus est, illo maculata cruore

non profectura dextra lavatur aqua.

o, | ego, cum longae venerunt taedia vitae,

160optavi quotiens arida facta mori.

optavi quotiens aut caeco turbine verti

aut valido missi fulminis igne peti.

atque utinam subitae raperent mea poma procellae,

vel possem fructus excutere ipsa meos.

165sic, ubi detracta est a te tibi causa pericli,

quod superest, tutum, Pontice castor, habes.

quid mihi tunc animi est, ubi sumit tela viator

atque oculis plagae destinat ante locum?

nec vitare licet moto fera vulnera trunco,

170quem sub humo radix curvaque vincla tenent.

corpora praebemus plagis, ut saepe sagittis,

quem populus manicas deposuisse vetat,

utque gravem candens ubi tolli vacca securim

aut stringi cultros in sua colla videt.

175saepe meas vento frondes tremuisse putastis,

sed metus in nobis causa tremoris erat.

si merui videorque nocens, excidite ferro

nostraque fumosis urite membra focis,

[si merui videorque nocens, imponite flammae,

180et liceat miserae dedecus esse semel].

si nec cur urar nec cur excidar habetis,

parcite: sic coeptum perficiatis iter.